Cây phong lá đỏ Nhật Bản (danh pháp khoa học: Acer palmatum) イロハモミジ, hay momiji, 紅葉) là một loài thực vật thân gỗ thuộc chi Phong, họ Phong. Loài này có trên 1.000 giống và nhiều giống đã được trồng khắp thế giới do hình dạng và màu của lá. Cây có thể cao từ 6 đến 10m, hiếm khi đạt 16 mét, thường là cây tầng dưới trong rừng cây gỗ bóng râm. Trong văn hóa Nhật Bản, phong lá đỏ mang nhiều ý nghĩa tâm linh sâu sắc, chúng thường được sử dụng trong các thiết kế sân vườn truyền thống Nhật Bản để tạo ra không gian thanh bình và tĩnh lặng. Và trong bài viết này, mời quý vị cùng Hệ thống Vườn tùng Toàn JP cùng đi sâu tìm hiểu về cây phong lá đỏ, chúng có ý nghĩa gì, đặc điểm và cách chăm sóc.
NGUỒN GỐC VÀ ĐẶC ĐIỂM
Phong lá đỏ hay phong (tiếng Anh là maple, tiếng Nhật là momiji) là loài lá bản mỏng, có lá chuyển màu trước khi rụng vào mùa thu. Ở các nước có mùa thu lạnh như Nhật, Hàn,… tầm cuối tháng 10 lá đã đổi màu, đặc biệt là vùng núi cao có nhiệt độ thấp. Phong lá đỏ được gọi chung như vậy nhưng thực tế màu lá rất phong phú tùy chủng loại phong và thời tiết. Chỉ riêng Nhật Bản đã có hơn 1000 loài phong, hình dáng và màu lá cũng khác nhau ít nhiều, ví dụ: màu đỏ tươi, đỏ sẫm, vàng, cam, tím, hồng… tùy vào chủng loài của cây phong. Không chỉ Nhật, Hàn, Trung có nhiều phong do khí hậu ôn đới, các nước như Âu Mỹ cũng có nhiều chủng loại riêng.
1. Đặc trưng của lá
Khi nói tới phong lá đỏ, nhiều người có sự hình dung cả cây hay một rừng cây rực màu đỏ nhưng ít người để ý rằng lá non cũng có màu đặc trưng, sự khác biệt của các loài phong dễ nhận ra nhất vào lúc này. Màu lá non thường giữ trong khoảng 2 – 4 tuần tùy điều kiện ánh sáng và nhiệt độ. Hơn nữa, không chỉ màu lá mà kích thước và hình thùy lá cũng có sự khác biệt tùy thời điểm trong năm. Những người yêu thích lá phong còn có thú vui ép lá làm lưu niệm. Màu lá non đẹp nhất khi cây được tắm nắng 2 tiếng/ngày, lá mùa thu đẹp nhất khi nhiệt độ đêm khoảng 7-10 độ. Mùa hè do nắng nóng, việc cháy lá là khá bình thường ngay cả tại các nước ôn đới.
2. Hoa và hạt phong lá đỏ
Hoa phong thường thấy vào tháng 5 – tháng 7, có hình dáng khá đặc biệt trông như cánh bướm. Hạt cây phong được bảo vệ trong hạch và có khả năng bay xa khỏi cây nhờ cánh to và dài. Tuy nhiên việc trồng được một cây phong từ hạt không phải là dễ dàng vì phải qua nhiều bước xử lý (ví dụ để trong tủ lạnh 3 tháng…) trước khi đem trồng. Việc gieo hạt phong cũng là điều thách thức với ngay cả nhà vườn tại Nhật. Bên cạnh đó, những hạt rụng tự nhiên lại có tỉ lệ lên mầm cao ngay tại gốc cây sau khi trải qua mùa lạnh kéo dài (thường từ tháng 11 – tháng 3 năm sau).
3. Phong lá đỏ trong văn hóa Nhật Bản
Tại Nhật Bản, cây phong lá đỏ được trồng từ thời kỳ Heian (794-1185) và trở nên phổ biến trong các khu vườn của các ngôi đền và cung điện. Người Nhật tin rằng việc ngắm nhìn những chiếc lá mùa thu rực rỡ sẽ mang lại hòa bình và sự thanh thản.
Trong lịch sử, cây phong lá đỏ đã có một ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật và văn hóa Nhật Bản. Nó xuất hiện trong nhiều tác phẩm nghệ thuật, từ tranh vẽ cho đến văn học và điêu khắc. Ngoài ra, cây phong lá đỏ cũng được sử dụng trong nhiều lễ hội và nghi lễ tôn giáo của người Nhật.
CÂY PHONG LÁ ĐỎ CÓ Ý NGHĨA GÌ?
1. Xua đuổi tà ma và mang lại may mắn
Cây phong lá đỏ có ý nghĩa tâm linh sâu sắc trong văn hóa Nhật Bản. Người ta thường tin rằng cây phong lá đỏ có thể xua đuổi tà ma và mang lại may mắn. Những chiếc lá đỏ rực được cho là đại diện cho mặt trời và lửa, có khả năng đốt cháy những linh hồn xấu xa.
2. Sự phục sinh
Vào mùa xuân, cây phong lá đỏ sẽ đâm chồi mới, tượng trưng cho sự hồi sinh và tái sinh. Việc nhìn thấy cây phong lá đỏ đang mọc lại sau khi đã rụng hết lá vào mùa đông như một lời nhắc nhở về sự sống, tương lai đầy hy vọng và tươi sáng.
3. Tính tạm thời
Những chiếc lá phong đỏ mong manh, chóng vánh thay đổi từ màu xanh mướt sang màu đỏ rực cho đến vàng úa, và rụng khỏi cây, tượng trưng cho tính tạm thời của cuộc sống và cái chết. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng mọi thứ đều có thể tạm thời và chúng ta cần học cách trân trọng từng khoảnh khắc và sống hết mình. Ngoài ra, việc ngắm nhìn những chiếc lá phong đỏ rơi xuống đất cũng giúp chúng ta nhận ra rằng sự tạm thời không phải là điều đáng sợ mà là một phần của cuộc sống, chúng ta cần học cách chấp nhận và thích nghi với sự thay đổi.
TRUYỀN THỐNG NGẮM LÁ ĐỎ (MOMIJI GARI) VÀO MÙA THU
Ở Nhật Bản, có một truyền thống lâu đời là ngắm lá đỏ (momiji gari) vào mùa thu. Những người yêu vẻ đẹp của thiên nhiên sẽ tụ tập dưới những tán cây phong rực rỡ, thưởng trà và thơ ca, và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những chiếc lá đang chuyển màu. Momijigari là một cơ hội để suy ngẫm về bản chất của thời gian, cái đẹp và sự mất mát.
Từ tiếng Nhật “momijigari” hay săn lá mùa thu, có thể dịch theo nghĩa đen là săn lá phong, đây là một hoạt động truyền thống của người Nhật bắt nguồn từ giới quý tộc Heian vào cuối thế kỉ VIII.
“Momijigari” là thú vui tinh thần tao nhã, tinh tế, đầy ý nghĩa của người Nhật Bản khi dành thời gian ngắm nhìn những tán lá phong chuyển đỏ và thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên khi giao mùa.
Thời điểm đẹp nhất để “săn lá phong” ở Nhật Bản là vào mùa thu, từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 12.
VAI TRÒ CỦA CÂY PHONG LÁ ĐỎ TRONG SÂN VƯỜN NHẬT
Cây phong lá đỏ có vai trò quan trọng trong thiết kế sân vườn Nhật. Nó được sử dụng để tạo ra một bầu không khí thanh bình và yên tĩnh, giúp cho người ta có thể tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn và tĩnh tại trong không gian xanh mát của sân vườn.
Ngoài ra, cây phong lá đỏ cũng được sử dụng để tạo điểm nhấn và sự cân bằng trong thiết kế sân vườn. Với màu sắc rực rỡ và hình dáng đặc biệt của lá, cây phong lá đỏ có thể làm nổi bật một góc nhỏ trong sân vườn hoặc tạo ra sự cân bằng với các loại cây khác.
Bên cạnh việc được sử dụng trong các thiết kế sân vườn truyền thống, cây phong lá đỏ cũng có thể được áp dụng trong các sân vườn hiện đại. Với sự kết hợp giữa các loại cây phong lá đỏ và các loại cây khác, bạn có thể tạo ra một không gian xanh mát và đầy sức sống cho ngôi nhà của mình.
CÁCH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC
Cây có khả năng thích nghi tốt trong phạm vi rộng về ánh sáng và loại đất. Tuy nhiên, có vài yếu tố cơ bản bạn cần biết nếu trồng phong lá đỏ trong điều kiện khí hậu nóng tại Việt Nam.
- Đất giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt.
- Nên trồng ở nơi có ánh sáng đầy đủ, nhưng không nên để dưới ánh nắng trực tiếp quá lâu.
- Phong lá đỏ rất thích gió nên cần để chỗ thoáng gió.
- Tưới nước đều đặn và đủ lượng.
- Định kỳ bón phân vào mùa xuân và mùa hè để giúp cây phát triển.
PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH
Cây phong trưởng thành thì hầu như không phải lo về côn trùng hoặc bệnh. Theo kinh nghiệm làm vườn, thì việc lưu thông không khí, đủ nắng, và dùng đất thoát nước tốt sẽ giúp ngăn ngừa bệnh nấm.
Thuốc trừ sâu gốc đồng hoặc các loại thuốc diệt nấm có thể giúp ích trong trường hợp bị bệnh nhưng thường cây đã thuần tại Việt Nam vài năm thì không cần dùng nữa. Thuốc phải được phun sớm vào buổi sáng để bảo ngăn ngừa độc tố, nên phun sau khi mưa.
Khi cành/lá bị bệnh cần cắt cành và phiến lá đã hoặc đang chết và vứt xa ra chỗ khác. Cũng không nên phủ đất kín hết rễ cây phong vì nó sẽ là chỗ ẩn trú cho côn trùng và các loài gặm nhấm làm hại cây.
Cần chú ý tăng cường thêm nước so với bình thường vào hè, chú ý trước những thay đổi đột ngột về nhiệt độ. Tưới nước vào buổi sáng là tốt nhất vì cây cần một khoảng trễ để hút nước lên lá, tưới buổi tối thì lá ẩm dễ phát sinh nấm. Phần lớn các giống phong lá xanh hơn sẽ chịu nắng tốt hơn và có hệ rễ khỏe.
CHU KỲ CHĂM SÓC TRONG NĂM (TÍNH THEO LỊCH NHẬT BẢN)
1. Mùa đông (tháng 12 – tháng 2)
Vào thời kỳ lạnh giá, cần chú ý việc tưới nước. Nên giữ cho đất khô cả ngày. Việc tưới nước vào cuối ngày cũng có thể làm bầu đất trong chậu chặt lại và gây khó khăn cho việc lên rễ.
2. Mùa xuân (tháng 3 – tháng 5)
Thời kỳ này độ lạnh đã giảm và cây đã dần phát triển, nên chú ý độ khô của đất vào thời điểm này. Việc thay chậu tốt nhất là vào tháng 3. Nếu thay chậu từ trung tuần tháng 4 đến cuối hạ tuần tháng 5 sẽ được coi là muộn và nên tránh vì ảnh hưởng tới việc sinh trưởng. Đây cũng là thời điểm cây cần được bón phân.
Trường hợp trồng cây bonsai và không muốn cây phát triển mạnh thì không bón phân cho tới tháng 5. Ngược lại, nếu muốn cây phát triển mạnh thì có thể bón từ cuối tháng 2 bằng phân hữu cơ.
3. Mùa hè (tháng 6 – tháng 8)
Đây là mùa mưa và cũng là thời kỳ nắng chiếu gắt, vì vậy lúc này là thời điểm cần chăm sóc kỹ lưỡng. Vào mùa mưa, nắng sẽ giảm hơn nhưng có khả năng bị bệnh nấm mốc. Nếu trồng cây trên chậu thì cần chú ý thông gió, và phun thuốc diệt nấm nếu cần. Cây trên chậu sẽ chăm khó khăn hơn cây trồng dưới đất. Từ thời kỳ này gốc đã hoạt động nhiều nên hãy ngừng bón phân.
4. Mùa thu (tháng 9 – tháng 11)
Lúc này nắng đã dịu và là thời điểm đón chờ và chiêm ngưỡng lá đỏ. Vậy nên cần hạn chế trồng lại cây vào thời điểm này. Với thời tiết Việt Nam thì tùy vùng miền mà vẫn có thể can thiệp. Miền Bắc không nên can thiệp mạnh từ tháng 10 – tháng 12.
KẾT LUẬN
Trên đây là những thông tin về cây phong lá đỏ. Với vẻ đẹp rực rỡ và ý nghĩa tâm linh sâu sắc, cây phong lá đỏ đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong văn hóa và kiến trúc cảnh quan của Nhật Bản. Hy vọng bài viết này đã giúp quý vị hiểu thêm về cây phong lá đỏ và cách chăm sóc chúng đúng cách. Chúc quý vị thành công!!!
MUA CÂY CẢNH NHẬT BẢN ĐẸP Ở ĐÂU? – ĐỊA CHỈ UY TÍN, CHẤT LƯỢNG, GIÁ TỐT
Hệ thống Vườn tùng Toàn JP tự hào là địa chỉ uy tín chuyên cung cấp các dòng cây cảnh Nhật Bản như Tùng La Hán, Thông Đen, Tùng Xà, Tùng Cối, Hoa Đỗ Quyên, Hoa Trà, Tường Vi, Hoa Mộc Lan,.. và các sản phẩm bằng đá như bàn ghế đá, đèn đá, đá đường đi, đá lát,… Tất cả sản phẩm đều được nhập khẩu 100% từ Nhật Bản. Liên hệ để tư vấn và hỗ trợ 0985417272. Chúng tôi rất hân hạnh được phục vụ Quý khách!
Hệ thống các vườn của chúng tôi:
- Vườn 1: Chân cầu Nhật Tân, Võ Chí Công, Tây Hồ, Hà Nội.
- Vườn 2: Trường Sa, Vĩnh Ngọc, Đông Anh, Hà Nội.
- Vườn 3: Ngã tư Xuân Canh, Đông Anh, Hà Nội.
- Vườn 4: Đường Lý Thánh Tông, Cổng 12C Vinhomes OceanPark, Gia Lâm, Hà Nội.
- Vườn 5: Lô A5 Phạm Văn Đồng, Sơn Trà, Đà Nẵng.
- Vườn 6: 69 Mai Chí Thọ, An Phú, TP Thủ Đức, TP.HCM.
CÁC DỰ ÁN KHÁC